สร้างนิสัยของคนใจดี

ต้นแบบ จะให้แรงบันดาลใจแก่ตัวของเรา ส่งผลให้เรามีการฝึกฝนอย่างต่อเนื่อง ซึมซับวิธีคิด วิธีปฏิบัติ และก่อให้เกิดการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม — ดังนั้นหากเราต้องการให้ลูกหลาน หรือเด็กๆ ของเราเป็นคนอ่อนโยน ใจดี เราจะต้องฝึกตัวเองอย่างแข็งขัน เพื่อเป็นต้นแบบสำหรับเด็กๆ ซึ่งกำลังเฝ้ามอง (และเลียนแบบ) พวกเราอยู่

.

“จะวันไหน ปีไหน ก็ดีทั้งนั้น ถ้าใจเราดี
ถ้าใจเราดี เราก็มองเห็นโลกนี้ดี ถ้าใจของเราไม่ดี เราก็มองเห็นโลกในทางไม่ดี
ทำเรื่องของเราให้ดีอยู่เสมอ คนอื่นจะดีหรือไม่ดี นั่นเป็นเรื่องของคนอื่น
ถ้าใจเราดี คนอื่นจะดีหรือไม่ดี ใจเราก็ดีอยู่เหมือนเดิม
ถ้าใจเราไม่ดี ก็ควรแก้ไขที่ใจของเรา”
พระจิตร์ จิตฺตสํวโร สวนร่มเย็ญ

.

ลักษณะหนึ่งของคนใจดีก็คือความอ่อนโยน (gentle) เห็นอกเห็นใจผู้อื่น ใส่ใจความรู้สึกของผู้คน เคารพความต่าง เข้าใจความเป็นมนุษย์ คนใจดีจึงมีความสามารถในการดูแลผู้คน และส่งผลให้ผู้คนก็อยากอยู่ใกล้คนใจดี — ยุคสมัยของพวกเราต้องการผู้นำที่มีคุณลักษณะอย่างนี้ สังคมก็ต้องการพลเมืองและทรัพยากรมนุษย์ที่มีคุณลักษณะอย่างนี้เช่นเดียวกัน

5 องค์ประกอบ เพื่อสร้างนิสัยของคนใจดี

1. มีต้นแบบที่ดี
มนุษย์เรียนรู้และเลียนแบบจากพฤติกรรม มากกว่าเรียนรู้จากคำพูด หรือการสั่งสอน ดังนั้น พวกเราควรหาต้นแบบ ‘คนใจดี’ ของเรา และต้นแบบนั้นควรเป็นคนที่มีตัวตนอยู่จริง ไม่ใช่ตัวละครในหนังสือ หรือคนในอุดมคติที่เลื่อนลอย ต้นแบบจะแสดงวิถีชีวิตและวิธีปฏิบัติของเขาในยามเผชิญสถานการณ์ที่ยาก บีบคั้น ไม่คาดฝัน การรับมือกับอารมณ์ด้านลบ หรืออารมณ์รุนแรง เพื่อให้เราได้ประจักษ์ถึงคุณค่าแท้ของความอ่อนโยน และความใจดี — ตัวอย่างจากชีวิตจริงของต้นแบบ จะให้แรงบันดาลใจแก่ตัวของเรา ส่งผลให้ตัวเรามีการฝึกฝนอย่างต่อเนื่อง ซึมซับวิธีคิด วิธีปฏิบัติ และก่อให้เกิดการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม — ดังนั้นหากเราต้องการให้ลูกหลาน หรือเด็กๆ ของเราเป็นคนอ่อนโยน ใจดี เราจะต้องฝึกตัวเองอย่างแข็งขัน เพื่อเป็นต้นแบบสำหรับเด็กๆ ซึ่งกำลังเฝ้ามอง (และเลียนแบบ) พวกเราอยู่ทุกวัน — แต่ละคนอาจจะมีบุคคลต้นแบบได้หลายคน เช่น บรรพบุรุษ ครูบาอาจารย์ ผู้นำศาสนา เจ้านาย หรือเป็นบุคคลสาธารณะที่สร้างแรงบันดาลใจให้แก่เรา

.

2. ใจดีต่อตนเอง
เมื่อมีต้นแบบที่ดีแล้ว เราควรฝึกฝนตนเองผ่านการใช้ชีวิตประจำวัน สังเกตุอารมณ์ ความรู้สึกของตนเอง และให้ความอ่อนโยน ใจดี รักและเมตตาตนเอง ให้อภัยในความผิดพลาดของตนเองได้ พร้อมที่จะเริ่มใหม่ การพูดและปฏิบัติต่อตนเองอย่างอ่อนโยน ด้วยความใจดี เป็นบันไดขั้นแรกๆ ของการปฏิบัติต่อผู้อื่นอย่างอ่อนโยน และจะเป็นการสร้างความแข็งแกร่งจากภายในอันมั่นคง

.

3. ทำกิจกรรมที่ส่งเสริมความใจดี
เราสามารถฝึกฝนและเสริมพลังความใจดี และอ่อนโยนด้วยการเข้าร่วมกิจกรรมเชิงสังคมที่เกื้อกูล ส่งเสริมพลังความอ่อนโยน เช่น กิจกรรมจิตอาสา อาสาสมัครเยี่ยมผู้ป่วย จิตอาสาในโรงพยาบาล อาสาสมัครช่วยเหลือสัตว์พิการ-เร่ร่อนจรจัด กิจกรรมที่ได้สัมผัสธรรมชาติ การฝึกสมาธิภาวนา

.

4. ฝึกสติ
การฝึกสติช่วยให้ตัวเราอยู่ในปัจจุบันขณะ รับรู้สิ่งต่างๆ ตามความเป็นจริง รับรู้สภาวะภายในตัวของเราและรับรู้สิ่งต่างๆ ที่เกิดขึ้นรอบๆ ตัวของเรา รับรู้อารมณ์และความรู้สึกตามที่เป็น ทั้งด้านบวก ด้านลบ และด้านกลางๆ (ความรู้สึกเฉยๆ เรื่อยๆ) เมื่อเห็นสภาวะที่เกิดขึ้นตามเป็น ก็จะเห็นธรรมชาติของการเปลี่ยนแปลงอันเป็นปกติ เมื่อมีอารมณ์รุนแรงเกิดขึ้นก็มีความสามารถที่จะรับรู้และดูแล ประคับประคองอารมณ์นั้นได้ ให้ความอ่อนโยน ใจดีแก่ตนเองได้ ผลที่ตามมาก็คือ มีความสามารถในการเข้าใจความรู้สึกของผู้อื่น พัฒนาเป็นความเห็นอกเห็นใจ และมอบความใจดีให้แก่ผู้อื่นได้โดยธรรมชาติ และไม่ต้องพยายาม

.

5. เปิดรับความแตกต่าง
ในสังคมของเราเต็มไปด้วยผู้คนหลากหลาย แตกต่างกันด้วยความคิด ความเชื่อ มุมมองและทัศนคติ ผู้ที่มีความอ่อนโยนอยู่ในจิตใจ จะมีความสามารถในเปิดใจยอมรับความแตกต่างของผู้อื่น ไม่ด่วนตัดสินเพียงเพราะความคิด ความเชื่อ มุมมองหรือทัศนคติที่ไม่ตรงกัน ผู้ที่อ่อนโยน ใจดี จะมีพื้นที่ในใจกว้างพอที่จะรับฟังสิ่งที่แตกต่าง เพื่อจะเห็นความเป็นมนุษย์ร่วมกัน เห็นความเป็นไปได้ที่จะเชื่อมโยงเข้าหากัน และสร้างสรรค์สิ่งที่ดีงามเพื่ออยู่ร่วมกัน

.

ตัวอย่างการกระทำที่แสดงถึงความอ่อนโยน เช่น
• มีการรับฟังอย่างแท้จริง ใส่ใจผู้ที่อยู่ตรงหน้า โต้ตอบอย่างนุ่มนวล
• สบตาคู่สนทนา เผยความรู้สึก ใส่ใจความรู้สึก
• มีความเป็นมิตร ให้ความเป็นมิตร
• ใส่ใจ ช่วยเหลือผู้อื่นเมื่อมีโอกาส
• ไม่ด่วนตัดสิน ไม่ด่วนสรุป ไม่ใช้วาจาตอบโต้อย่างรุนแรง มีความสามารถในการดูแลอารมณ์
• เคารพความเป็นธรรม มีหลักเกณฑ์และหลักจริยธรรม

.

ผู้ที่อ่อนโยน มีจิตใจดี จะเป็นที่รักที่พอใจอยู่เสมอ เป็นลักษณะของคนที่มีความสุขอยู่เป็นนิจ คนที่อ่อนโยนจะเป็นผู้ที่สร้างการเปลี่ยนแปลงได้อย่างลึกซึ้ง เพราะมีความสัมพันธ์ที่ดีกับผู้คน ได้รับความร่วมมืออยู่เสมอ ความอ่อนโยนและจิตใจดี จึงเป็นคุณลักษะที่ควรค่าแก่การส่งเสริมและบ่มเพาะ มนุษย์ทุกคนสามารถฝึกการเป็นคนอ่อนโยนและใจดีได้ตลอดเวลา และตลอดทั้งชีวิต

………………………………………………………..