ฟังหัวใจกันและกันในโรงเรียน
โครงการ We always listen to you ในโรงเรียนพระหฤทัยคอนแวนต์ เปิดพื้นที่ปลอดภัย ให้นักเรียนและบุคลากรในโรงเรียนได้คุย ได้เล่าเรื่องในใจให้กันฟัง เป็นพื้นที่ลดความทุกข์ เพิ่มความสุข และให้ทักษะไปพร้อมกันในคราวเดียว
.
- ไม่ว่านักเรียนระดับชั้นไหนก็มีความเครียดได้ การรับฟังจะช่วยให้นักเรียนได้รับรู้ความรู้สึกของกันและได้เข้าใจกัน
- การมารับฟังเพื่อนหรือน้องในโรงเรียน ทำให้นักเรียนเข้าใจมุมมองของคนอื่นที่แตกต่างจากตัวเอง
- การรับฟังช่วยให้นักเรียนลดการคิดตัดสินคนอื่นจากภายนอก
.
เด็กนักเรียนในโรงเรียนพระหฤทัยคอนแวนต์กลุ่มหนึ่งได้อบรมทักษะการฟังอย่างลึกซึ้ง โดยธนาคารจิตอาสา ในเดือนการฟังแห่งชาติ (National Month Of Listening) ปี 2024 จากการอบรมนั้น จึงได้รวมกลุ่ม ฝึกฟังคนต่างๆ ที่อยู่ในรั้วโรงเรียน เช่น ฟังเพื่อน ฟังรุ่นพี่ ฟังรุ่นน้อง ฟังรปภ. ฯลฯ จนเกิดเป็นการรับรู้ชีวิตผู้คนรอบๆ ตัวในมุมใหม่ๆ จนมีความสนใจจะขยายพื้นที่การฟัง ปัจจุบันโรงเรียนนี้มีโครงการ We always listen to you เปิดพื้นที่ปลอดภัยให้ทุกคนในโรงเรียนได้คุย ได้เล่า ได้ระบาย ซึ่งจะมีกิจกรรมนี้ทุกเดือน บางเดือนจัดพื้นที่ในสวน บางเดือนจัดพื้นที่ศิลปะ
.
.
ต้นข้าว-น.ส.กชพรรณ อนันทวรรณ นักเรียนมัธยมปีที่ 3 สมาชิกชมรมรุ่นก่อตั้งเล่าว่า “หนูคิดถึงแบบว่า ใจเขาใจเรา เพราะหนูก็อยากเล่าเรื่องในใจหนูให้ใครสักคนฟังเหมือนกัน หนูก็เลยคิดว่าคงมีคนอื่นคิดแบบเดียวกันกับหนู หนูก็เลยชวนเพื่อน แล้วไปบอกครู ครูแนะนำให้ทำเป็นโครงการ เป็นชมรมที่อยู่ในสภานักเรียนค่ะ”
.
จากที่ต้นข้าวบอกไว้ เรามาฟังการสนทนาเล่าเรื่องพื้นที่รับฟังโดยตัวแทนสมาชิกโครงการฯ กัน ได้แก่ ต้นข้าว-น.ส.กชพรรณ อนันทวรรณ นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ยูลิน- น.ส.ปพิชญา ทองเอียบ และ นีน่า-น.ส.นภัทชพร ก้อนกลีบ นักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5
.
พวกเขาได้อะไรจาก ‘การฟัง’
ต้นข้าว: หนูได้เห็นว่าโลกมีหลายด้านมากค่ะ บางอย่างหนูก็ไม่เคยคิดมาก่อน บางเรื่องถ้าหนูไม่ได้ฟังหนูก็คงคิดแบบเขาไม่ได้ เช่น เขาทะเลาะกับพ่อแม่ ตอนแรกหนูก็จะมองแบบว่า อุ๊ย! พ่อแม่ก็มีเหตุผลนะ แต่พอหนูฟังเขาเล่าจริงๆ ก็เข้าใจมุมของเขา หนูก็เลยแบบว่า อ๋อ…ความรู้สึกเขาเป็นแบบนี้ แล้วพอหนูคิดในมุมของเขา เขาก็ถูกของเขานะคะ ก็ไม่ผิดที่เขาจะโกรธพ่อแม่ หนูเข้าใจอะไรแบบนี้ค่ะ หนูได้มองหลายๆ ด้าน มันไม่ได้คิดแค่ทางเดียว คิดได้หลายมุมมอง
นีน่า: หนูเคยฟังน้องประถมที่เข้ามาคุยค่ะ ตอนแรกหนูคิดว่าน้องอยู่ชั้นประถมเอง ไม่น่าจะมีเรื่องเครียดหรอก อย่างมากก็แค่แบบว่า ทะเลาะกับเพื่อน เพื่อนล้อพ่อล้อแม่ หนูคิดว่าคงประมาณนี้ แต่มันไม่ใช่ค่ะ เหมือนน้องถูกกระทบทางจิตใจค่อนข้างมาก มันเป็นเรื่องของครอบครัว อะไรอย่างนี้ค่ะ ซึ่งหนูเอาเรื่องมาเล่าไม่ได้นะคะ (^^) ทําให้หนูรู้สึกว่าไม่ใช่แค่เด็กโตหรือผู้ใหญ่ที่มีเรื่องไม่สบายใจ น้องประถมก็มีเรื่องในใจเหมือนกัน ตอนท้ายหนูก็บอกน้องไปว่า เวลาเจอพี่ก็ทักได้นะ หลังจากที่น้องได้คุยกับหนูแล้ว พอมาเจอกันอีกก็ยิ้มแย้มขึ้น เป็นอะไรที่รู้สึกดีมากค่ะ
ยูลิน: ส่วนใหญ่หนูช่วยถ่ายรูปภายในงานค่ะ ทุกๆ ภาพที่ถ่าย สะท้อนได้ถึงอารมณ์ความรู้สึกของเขาจากสีหน้าท่าทางค่ะ ทำให้หนูเข้าใจว่าบางครั้งเราอาจไม่ใช่คนฟัง แต่เราก็สามารถที่จะเข้าใจคนอื่นได้จากการสังเกต หนูเคยนั่งอยู่กับนีน่า (เพื่อน) ที่เป็นคนฟัง ได้ฟังเรื่องของน้องคนหนึ่งหนูก็รู้สึกก็ทัชใจมากค่ะทำให้หนูได้เรียนรู้อะไรหลายๆ อย่างจากการฟัง ได้รู้ว่าการฟังที่ดีเป็นแบบไหน
.
.
ความยากของการฟังคืออะไร
ต้นข้าว: เวลาที่เขาไม่กล้าเปิดใจกับเรา คือตัวหนูพร้อมฟังมาก แต่บางทีก็รู้สึกว่าเขากล้าๆ กลัวๆ ที่จะเล่าออกมา ทำให้หนูรู้สึกว่าหนูอาจจะยังทำได้ไม่ดี หนูอยากให้เขาเชื่อใจหนูมากกว่านี้ การเป็นพื้นที่ปลอดภัยมันยากเหมือนกันค่ะ ดังนั้นบางทีหนูก็เป็นฝ่ายเริ่มชวนคุยให้เป็นกันเองค่ะ
นีน่า: เรื่องยากของหนูเป็นเรื่องการตัดสินค่ะ พอฟังไปเรื่อยๆ บางทีเขาก็ถามว่าควรทํายังไงดี หนูกลัวว่าคำตอบของหนูจะกลายเป็นการตัดสิน หรือคําตอบของหนูจะมีประโยชน์กับน้องหรือเปล่า หนูไม่มั่นใจ หนูก็จะบอกเขาว่า ถ้าเป็นตัวพี่ พี่จะทําแบบนี้ น้องคิดว่ามันโอเคไหม หรือว่าน้องอยากทําแบบไหน ให้เขาตัดสินใจเองค่ะ กับมีบางเรื่องที่หนูบอกว่าน้องน่าจะป้องกันตัวเองอย่างไรถ้าเจอเหตุการณ์นั้นอีก
ยูลิน: ความยากในการฟังของหนูก็คือ หนูอยากให้เขาลองเปิดใจกับหนู การเป็นคนแปลกหน้าทำให้ยากค่ะ บางคนอาจจะยังไม่กล้าเปิดใจที่จะเข้ามานั่งพูดคุย
การฟังในโรงเรียนส่งผลต่อชีวิตประจำวันของเราอย่างไร
นีน่า: หนูรู้สึกว่าหนูฟังพ่อกับแม่มากขึ้นค่ะ หนูคิดว่าหนูฟังได้ลึกกว่าเดิม ที่บ้านหนูปากแข็งค่ะ ไม่ค่อยพูดดีๆ เมื่อก่อนหนูจะรู้สึกว่า “เอ๊ย..ทำไมพูดแบบนี้” แต่เดี๋ยวนี้หนูว่าหนูเข้าใจมากขึ้น เช่น หนูไม่สบาย ที่บ้านก็บ่นว่า “ทําไมไม่รู้จักดูแลตัวเองจะสอบแล้วนะ ทําไมไม่ดูแลตัวเองเลย” อะไรอย่างนี้ค่ะ เมื่อก่อนหนูจะรู้สึกว่า ทำไมพูดกับหนูอย่างนี้ หนูไม่สบายแล้วยังโดนว่าอีก แต่เดี๋ยวนี้หนูว่าหนูได้ยินลึกขึ้น เขาก็คงเป็นห่วงนั่นแหละเพราะใกล้สอบแล้ว แต่เขาชินที่จะพูดแบบนั้น
ยูลิน: หนูฟังคนอื่นๆ พูดจนจบ ไม่พูดแทรกเหมือนก่อนค่ะ ให้เขาได้พูดสิ่งที่อยากพูดจนจบจริงๆ ทำให้หนูเข้าใจเขาได้มากขึ้นด้วยค่ะ
.
.
คิดอย่างไรที่โรงเรียนของเรามีพื้นที่รับฟัง ถ้าโรงเรียนอื่นอยากทำบ้าง จะเริ่มอย่างไร
ต้นข้าว: หนูไม่แน่ใจว่าโรงเรียนอื่นๆ เป็นอย่างไร สำหรับโรงเรียนของหนู ก่อนหน้านี้มันไม่มี แต่พอมีหนูว่าบรรยากาศในโรงเรียนดีค่ะ หนูเชื่อว่าแค่มี มันก็ช่วยแล้ว หนูว่าทุกวันนี้เรารู้สึกกดดันได้ง่ายมากๆ พอมีพื้นที่แบบนี้ในโรงเรียนมันช่วยให้รู้สึกดี ถ้าโรงเรียนอื่นๆ มี ก็ดีเหมือนกันค่ะ
นีน่า: หนูคิดว่ามันเป็นพื้นที่ของการพัฒนาศักยภาพด้วยค่ะ ไม่ใช่แค่ดีเพราะมีคนฟัง แต่คนฟังก็ได้พัฒนาด้วย
ยูลิน: หนูคิดว่าทำให้เราฟังกันมากขึ้นนะคะ บางทีเพราะเราฟังกันน้อยเกินไป ทุกคนมีอารมณ์แล้วก็ไม่ได้ฟังกัน หนูว่าถ้าโรงเรียนอื่นทําบ้างก็ดีเลยค่ะ เมื่อก่อนหนูก็เครียดค่ะเพราะไม่รู้จะเล่าให้ใครฟัง จะเล่าดีไหม บางเรื่องก็ไม่อยากเล่ากับพ่อแม่ เพราะเล่าแล้วก็ไม่รู้ว่าเขาจะเข้าใจเราไหม พื้นที่ตรงนี้ก็เหมือนเปิดโอกาส ให้คนมาเล่าได้
.
ต้นข้าว: หนูว่าถ้าใครอยากทำ ก็เริ่มได้เลยค่ะ เพราะว่าเราไม่ได้ต้องลงทุนอะไรเยอะเลย เพียงแค่เราใช้ใจรับฟังเขา มันไม่ได้ยากเลยค่ะ ถ้ามีคุณครูให้คําแนะนําว่าเราจะเป็นคนฟังที่ดีขึ้นได้อย่างไรก็จะดีมากค่ะ แค่เรานั่งฟังเขาเฉยๆ แค่นั้น มันก็ดีแล้ว ก่อนหน้านี้ หนูเป็นคนที่ไม่ค่อยเข้าใจคนอื่น ชอบตัดสินคนอื่น เพราะว่าหนูคิดไม่เหมือนเขา เขาก็คิดไม่เหมือนหนู หนูรู้สึกว่ามีคนที่ไม่เข้าใจหนู ตัดสินหนู ซึ่งหนูก็ไม่ชอบเขาเหมือนกัน หนูคิดไม่เหมือนเขา เขาก็คิดไม่เหมือนหนู หนูก็ไม่อยากฟังและก่อนหน้านี้หนูก็เป็นคนฟังที่ไม่ค่อยดีเท่าไร พูดแทรก ขัด เถียงกัน แต่พอทําเรื่องการฟัง หนูว่าหนูพัฒนาขึ้นค่ะ เพื่อนบอกว่าหนูไม่ค่อยพูดแทรกเหมือนเมื่อก่อนแล้ว
นีน่า: หนูรู้สึกว่าหนูได้ฟังตัวเองมากขึ้น แต่ก่อนหนูจะเหมือนไม่เข้าใจความคิดตัวเองว่ามันคืออะไร เช่นเมื่อก่อนหนูรู้สึกเหงาๆ เศร้าๆ ยังไงก็ไม่รู้ค่ะ ทำอะไรไปแล้วก็ไม่รู้ว่าทำไปทำไม ตอนหลังพอฟังมากขึ้นก็เหมือนหนูฟังตัวเองมากขึ้นด้วย เหมือนกับว่าเศร้า ก็ อ๋อเศร้านะ โอเค เศร้าอยู่ ก็เข้าใจตัวเองได้มากขึ้น แล้วหนูว่าหนูเข้าใจคนอื่นมากขึ้นด้วย หนูว่า เรามองคนแค่ภายนอกไม่ได้หรอก บางทีเราแค่เห็นแล้วเราก็ไม่เข้าใจว่าทําไมเขาถึงทําอย่างงั้น แต่ถ้าได้ฟังเราจะรู้ว่าทำไมเขาถึงทำอย่างนั้น เขาคิดอะไร
.
อีกไม่นานก็จะถึงเดือนการฟังแห่งชาติแล้ว ชวนเปิดพื้นที่ว่างในตัวของเรา ในใจของเราเพื่อฟังคนใกล้ตัว และ ชวนพวกเรามาเรียนรู้และฝึกฟังผ่านบทเรียนย่อยออนไลน์ เพื่อฝึกฝนการฟัง
.
บทเรียนย่อย https://www.happinessisthailand.com/category/microlearning/deep-listening/
เกมการฟัง https://www.happinessisthailand.com/listenian-game/
